Het begin: geluiden, brabbelen en begrijpen
Bij de geboorte kunnen baby’s nog niet praten, maar ze maken wel geluiden. In de eerste maanden reageren ze op stemmen en geluiden om zich heen. Rond drie tot vier maanden beginnen veel baby’s te brabbelen: ze maken klanken als “ba” of “da”. Dit is het oefenen van de mondspieren, lippen en tong. Vanaf ongeveer zes tot negen maanden gebruikt een baby verschillende klanken achter elkaar. Hij of zij kan dan soms een bekend geluid nadoen, bijvoorbeeld lachen als jij lacht. Op dit moment begrijpen kinderen ook vaak al simpele woorden, zoals hun eigen naam of het woordje “nee”. Ze kunnen reageren op eenvoudige opdrachten, zoals “zwaai eens” of “geef maar”. Het begrijpend luisteren is daarmee al aan het groeien voordat kinderen echt de stap naar praten nemen.
De eerste woordjes en de grote ontdekkingsreis
Wanneer een kind rond zijn eerste verjaardag komt, spreekt het meestal een paar losse woordjes uit. Denk aan “mama”, “papa” of een favoriet speeltje. Sommige kinderen zeggen hun eerste woordje al rond negen maanden, anderen wachten tot ze bijvoorbeeld vijftien maanden zijn. Tussen ongeveer één en anderhalf jaar blijft het vaak bij enkele woorden, maar het begrijpen van nieuwe woorden gaat steeds sneller. Daarna maken kinderen een enorme sprong: tussen de achttien en vierentwintig maanden leren ze steeds meer woorden begrijpen en uitspreken. Ze verbinden dingen die ze zien aan woorden en noemen deze hardop. Zo ontdekt het kind dat alles een naam heeft en benoemen ze van alles: dieren, voorwerpen en personen. De woordenschat groeit in deze periode vaak snel.
Zinnen maken en verhalen vertellen vanaf twee jaar
Na de mijlpaal van de eerste woordjes komt het stapje naar kleine zinnen. Tussen twee en drie jaar kan een kind meestal korte zinnetjes maken, zoals “ik ook drinken” of “papa auto weg”. De spraak wordt beter te verstaan en een ouder begrijpt het kind vaak goed, ook al zijn de zinnen nog niet compleet. De meeste peuters praten nu volop en willen alles benoemen wat ze zien en meemaken. Door veel samen te praten en te lezen leren kinderen in deze fase nog sneller nieuwe woorden. Op deze leeftijd leren ze niet alleen meer losse woorden, maar beginnen ze ook te begrijpen hoe je iets in een verhaal vertelt of uitlegt. Ze willen steeds vaker iets zelf vertellen, hun mening geven of vragen stellen.
Iedereen zijn eigen tempo in de taalontwikkeling
De leeftijd waarop kinderen beginnen met praten verschilt van kind tot kind. Het ene kind is vlotter en zegt al vroeg woordjes, terwijl de ander liever lang brabbelt voordat hij begint te praten. Dit is normaal. Wel is het goed om te letten op het algemeen verloop. Horen en begrijpen zijn belangrijk om te leren praten. Kinderen die slechter horen kunnen later zijn met praten. Ook als er thuis verschillende talen gesproken worden, kan het wat langer duren voor het praten echt op gang komt. Het is vooral belangrijk om dagelijks veel te kletsen, zingen en voor te lezen. Zo stimuleer je spelenderwijs de taalontwikkeling, ongeacht of het eerste woordje nu wat eerder of juist iets later komt. Op het consultatiebureau houden de artsen en verpleegkundigen de ontwikkeling altijd in de gaten en is er ruimte voor vragen als je je zorgen maakt over het praten van je kind.
Meest gestelde vragen over de leeftijd waarop kinderen beginnen met praten
- Wat zijn tekenen dat een kind eraan toe is om te praten?Een kind dat klaar is om te praten brabbelt veel, maakt oogcontact, wijst naar dingen en reageert op zijn naam. Het probeert klanken na te doen en gebruikt gebaren om iets duidelijk te maken.
- Moet ik me zorgen maken als mijn kind nog niet praat met 2 jaar?Niet elk kind praat even snel. Veel kinderen spreken hun eerste losse woordjes pas na 18 maanden. Als je kind met twee jaar nog weinig zegt of niet lijkt te begrijpen wat je zegt, is het goed om dit te bespreken met het consultatiebureau.
- Helpt voorlezen bij de spraakontwikkeling?Voorlezen helpt zeker bij de spraakontwikkeling. Kinderen leren zo nieuwe woorden, zinnen en raken vertrouwd met taal. Het samen kijken naar plaatjes en benoemen wat je ziet, stimuleert ook het praten.
- Kunnen kinderen laat leren praten door tweetaligheid?Kinderen die twee of meer talen horen, kunnen soms iets later beginnen met praten. Ze leren beide talen tegelijk kennen. Uiteindelijk halen ze de woordenschat vaak snel in en spreken ze soms zelfs meerdere talen door elkaar.
- Wanneer moet ik hulp zoeken als mijn kind niet praat?Als je kind met drie jaar nog geen woordjes spreekt of dingen niet lijkt te begrijpen, is het goed om dit te bespreken met een arts. Vroeg signaleren kan helpen als er extra ondersteuning nodig is bij het leren praten.